Miền Bắc là vùng đất trù phú với con sông Hồng chảy dài và được ưu đãi nhiều về những điều kiện tự nhiên như khí hậu, thổ nhưỡng cũng chính là nơi hội tụ những tinh hóa văn hóa ẩm thực Việt bao đời nay. Trải qua hàng nghìn năm lao động và sáng tạo, người Việt khu vực Bắc Bộ đã đúc kết được những món ăn đậm đà bản sắc dân tộc, vừa giàu dinh dưỡng vừa tinh tế tới mức trở thành nghệ thuật ẩm thực đặc sắc.
Ẩm thực miền Bắc được cho là hài hòa về cảm quan, từ sự phối trộn khéo léo các thành phần nguyên liệu, người miền Bắc chọn món ăn thanh đạm, nhẹ nhàng, có vị chua nhẹ. Đặc trưng trong ẩm thực miền Bắc là thường không đậm các vị cay, béo, ngọt bằng các vùng khác; món ăn có vị vừa phải, không quá nồng nhưng lại có màu sắc sặc sỡ; chủ yếu sử dụng nước mắm loãng, mắm tôm, nhiều món rau và các loại thủy sản nước ngọt dễ kiếm như tôm, cua, cá, trai, hến…
Các món đặc trưng của người miền Bắc: phở Hà Nội, bún thang Hà Nội, bún chả Hà Nội, bánh tôm Hồ Tây, bún ốc, thịt đông, xôi cốm vòng, chả giò, miến xào cua bể… Ẩm thực đất Bắc nổi tiếng với món nem, một món ăn truyền thống xuất hiện trong các ngày lễ tết, ngày tụ họp gia đình, những dịp đặc biệt… Thành phần món ăn này khá cầu kỳ bao gồm thịt xay nhuyễn, miến, nấm hương, mộc nhĩ, trứng, hành, cà rốt, giá đỗ… trộn đều cùng một chút gia vị tạo nên hỗn hợp dẻo, sau đó được gói cẩn thận trong những chiếc lá nem làm từ gạo và được chiên giòn.
Một món ăn dân dã không thể không nhắc tới, đó là bát canh cua đồng ngày hè. Theo kinh nghiệm bao đời của người dân đất Bắc, tháng sáu là lúc những con cua béo mẩy ngoi lên bờ nên sẽ dễ dàng bị bắt, và chính những con cua đó là nguồn nguyên liệu quý giá cho bát canh ngày hè oi bức. Cua bắt lên, được giã và lọc lấy tinh chất từ thịt cua. Gạch cua được trưng lên thơm phức với hành, cà chua. Nồi canh cua nên đun nhỏ lửa để giữ nguyên cả một lớp gạch màu vàng pha đỏ trên bề mặt. Để cho món cua thêm ngon, cần cắt nhỏ môt ít rau đay, bỏ vào nồi lúc đang sôi rồi thêm một chút gia vị. Bữa cơm trưa gia đình trở nên hào hứng hơn, ngon miệng hơn và dễ dàng hơn khi có nồi canh cua mát rượi.
Ẩm thực miền Bắc là vậy, không quá hoa lệ, rực rỡ, nhưng nó lại đầy xúc cảm như một bài thơ nghệ thuật. Nhưng trên hết, người ta thấy cái đẹp, cái cao cả trong ẩm thực miền Bắc ấy chính là tình người thân thương, là tình yêu tha thiết với quê hương.